Tradicija ispijanja vina i gajenja vinove loze duboko je vezana za Srbiju čemu svedoče arheološke iskopine Sirmijuma i drugih lokaliteta u Srbiji gde su pronađene vinske amfore koje datiraju još iz antičkog doba. Poznata je istorijska činjenica da je rimski car Domencijan uveo zakonski monopol nad sadnjom vinove loze, pa je samo pojedinim vinogradarima bilo dozvoljeno da sade kvalitetne čokote. Kada je na vlast došao rimski car Marko Auerlije, rođen u sremskom gradu Sirmijumu, vinova loza je zasađena na padinama Fruške Gore, tadašnjeg Alma Monsa i ovaj čin predstavlja početak srpskog vinogradarstva čija je istorija duža od hiljadu godina.
Koja vina su najbolja?
Ozbiljan razvoj vinogradarstva započeo je u trenucima kada se začinjala i srpska država, a naročito za vreme vladavine ekstremno boemske dinastije Nemanjića od 11. do kraja 14. veka koji su posebno vodili računa o kulturi gajenja vinove loze. Srednjevekovno srpsko zaljubljeništvo u vina, ne samo da je opevano u narodnim pesmama o Marku Kraljeviću i drugim junacima tog vremena, već je i Zaharije Orfelin u 18. veku, vrlo znalački zapisao u svom “Iskusnom podrumaru” kako su naša najbolja vina manastirska, posebno je dobro karlovačko crno vino i šiler i kako su najkvalitetnija ona starosti od 3 do 4 godine. U to vreme Srbija je bila najznačajniji vinar u Evropi, a vinogradarstvo Srema jedno je od najstarijih, dok su Karlovci stekli slavu zahvaljujući tome što su se ta vina pila širom Evrope.
Tehnologija pravljenja vina- najveća tajna
Ništa nije drugačije ni u Srbiji 21. veka. Karlovački i Iriški vinski podrumi su pravi doživljaj za goste iz celog sveta, jer su posle Prvog svetskog rata podizani u vidu laguma sa drvenim svodovima, a za vrenje i čuvanje vina koristila su se isključivo drvena burad. Karlovčani, koji su bili čuveni po svojim specijalnim vinima Ausbruhu i Bermetu obnovili su devedesetih godina prošlog veka proizvodnju ovih vina, dok se tehnologija čuvala i prenosila kao najveća tajna u karlovačkim porodicama.
Vojvođanska vina
Stručnjaci za vina (enolozi) iz celog sveta mapirali su ovo podneblje kao jedinstveno vinsko iskustvo, pa su konstantno pristizali da bi testirali bela vina Vojvodine, koja se u zavisnosti od sorte, odlikuju svetlije zelenkastom do svetlije žutom bojom, laganija su, srednje do umereno alkoholna i najčešće suva. Najpoznatije vojvođanske sorte belih vina su rizling italijanski i rajnski, sovinjon i šardone kao i autohtone sorte kao što su sila, neoplanta, tamjanika, dok su najbolje sorte crvenog vina burgundac crni, frankovka, game crni, kabernet sovinjon, merlot i prokupac.
Vinski turizam
Srećom po tradiciju srpskog vinarstva, moda vinarskog turizma doživela je svoju ekspanziju poslednju deceniju, pa su u tom periodu otvorene mnoge vinarije poput Zvonko Bogdan
( Palić ), Vindulo ( Temerin ), Dulka ( Sremski Karlovci ), Kiš ( Sremski Karlovci ), Mačkov podrum ( Irig ), Kovačević ( Irig ), Šapat ( Stari Slankamen ), Vinarija Milanović ( Surduk ), Janko ( Smederevo ), Matalj ( Negotin ), Vino Budimir ( Aleksandrovac ), Podrum Braća Rajković ( Župa ), Podrum Vina Aleksić ( Vranje ), Podrum Radovanović ( Krnjevo ), Vinarija Aleksandrović ( Topola – Oplenac ) kao i mnoge druge.
Tri bureta za svadbu
Srbija je zemlja koja obožava vina i ima izuzetno razvijenu kulturu vinogradarstva. Nisu samo Nemanjići bili opasni ljubitelji vina i svojevrsni vinogradari, već je i kralj Aleksandar Karađorđević, zaljubljenik u vina 1931. godine osnovao i kraljevsku vinariju u Topoli.Iz tog vremena datira i priča sa venčanja kralja Aleksandra sa rumunskom lepoticom i princezom Marijom, u vreme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Uobičajeno je bilo da narod kralju za venčanje poklanja konja ili sablju, ali tada je napravljen presedan i kralj je darovan neobičnim poklonom. Pošto je narod znao koliko njihov kralj voli vino, za svadbu su mu poklonili tri bureta vina od svake Republike: jedno od Srba, drugo od Hrvata i treće od Slovenaca. Na njima su bili ispisani početni stihovi himni svakog naroda: srpske „Bože pravde“, hrvatske „Lijepa naša“ i slovenačke „Naprej, zastava slave“. Svaka republika je za sebe pravila svoje vino i burić od suvog slavonskog hrasta. Budući da je prvobitni dogovor bio da burići budu iste veličine, ne zna se kako je baš od Hrvata stiglo najveće.
Danas je kraljeva vinarija u Topoli pretvorena u muzej u kojem se mogu videti i originalne slike kralja i kraljice u berbi grožđa, kao i hidraulična presa iz 1931. godine uvežena iz Francuske, zatim pumpe za pretakanje vina, filteri poznate austrijske firme, zatvaračica i punilica. U muzejskom prostoru nalazi se i stolica kralja Aleksandra doneta iz njegovog dvorca “Lovački dom” iz Han Pijeska, ručno izrađena u orahovom drvetu.
Vino pod ključem
Posebnu vrednost ima vino koje datira iz tog perioda, ukupno 450 boca od najkvalitetnijih sorti crnog i belog grožđa, iz razdoblja od 1921. do 1941. godine, koje se čuvaju u specijalnom prostoru iza rešetki i pod ključem. Boce su zapečaćene voskom i ta vina i sada mogu da se piju. Kad se porodica Karađorđević vratila u Srbiju, jedna flaša je otvorena, a eksperti kažu da je to vino poput vremeplova i da ima ukus kao da nije sa naših prostora, jer se klima od tada znatno promenila.
Kroz svoju istoriju vinogradarstva pa sve do danas, Srbija je dokazala da nije samo zemlja šljive i rakije, već je ozbiljan proizvođač i “biblijske kapljice”.